SMEDEREVO, 18. februar 2019 – Iz štampe je do čitalaca ovih dana stigla knjiga „Smederevo i smederevski kraj u Prvom svetskom ratu“, autora Miroslava P. Lazića, višeg kustosa istoričara Muzeja u Smederevu.
Ovo su šturi podaci, a o značaju same knjige govorićemo nekom drugom prilikom, verovatno krajem marta ili početkom aprila, kada se planira njeno zvanično predstavljanje u Smederevu.
Izdavač knjige je Muzej u Smederevu, a recenziju Lazićevog rukopisa potpisala je dopisni član SANU, prof. dr Mira Radojević sa Filozofskog fakulteta u Beogradu, koju prenosimo ovom prilikom:
„Obnovljeno interesovanje za istoriju Prvog svetskog rata, izazvano obeležavanjem njegove stogodišnjice i napadnim pokušajima revidiranja dosadašnjih tumačenja njegovih uzroka, višestruko je obogatilo postojeća istoriografska saznanja. S obzirom na brojnost novih radova još uvek je veoma rano govoriti o njihovom ukupnom kvalitetu i naučnom doprinosu, što će narednih godina i decenija svakako biti jedna od važnijih istraživačkih tema. Ipak, već sada možemo uočiti da su istoričari u proteklom periodu otvorili mnoga nova pitanja, analizirali nepoznate ili nedovoljno iskorišćene izvore, objavili više desetina memoarskih tekstova, kolegama i široj javnosti predstavili drugačija viđenja ratnih prilika i događaja. Uporedo s pokušajima da prouče probleme opšteg značaja, veliko zanimanje ispoljili su i za tzv. lokalnu istoriju, pokazujući da se njenim izučavanjem može doći do dragocenih saznanja. Navedeno uverenje potvrđuje opsežno istraživanje kolege Miroslava Lazića, posvećeno Smederevu i okolini u Velikom ratu.
Nakon nekoliko po obimu manjih i već publikovanih istoriografskih dela o ovoj temi, kolega Lazić je za objavljivanje pripremio i celovitu studiju u okviru koje je ubedljivo prikazao život grada i njegove okoline od prvih dana rata do njegovog završetka i suočavanja s tragičnim posledicama. Zasnovao ju je na širokoj izvornoj osnovi u kojoj se ističu arhivska dokumenta, objavljeni istorijski izvori i izuzetno raznovrstan izbor štampe, ne samo domaće nego i inostrane. Koristeći savremene tehnološke mogućnosti, mnoštvo relevantnih činjenica, do sada nepoznatih u srpskoj istoriografiji, pronašao je u bibliotekama Francuske, Velike Britanije, SAD, Nemačke, Austrije, Novog Zelanda… Istoriografska literatura koju je proučavao takođe nije prevashodno domaćeg porekla, budući da je u njoj uočljivo mesto dato radovima na nemačkom, engleskom i francuskom jeziku. Kolega Lazić je i time dokazao da ono što se ponekad s izvesnim omalovažavanjem proglašava „lokalnim“, gotovo manje vrednim, često pripada svetskoj istoriji.
Rezultate istraživanja izložio je u jednostavnoj i sasvim logičnoj strukturi, prateći nizanje događaja, vojne, društvene i privredne okolnosti, probleme okupacije i izbeglištva, oslobođenje Srbije i početak sumornog mirnodopskog života. Zbivanja u Smederevu i okolini znalački je uklopio u opštiji istorijski kontekst, kojim je ceo tekst učinio razumljivijim i manje upućenom čitaocu, a obimnim naučnim aparatom svaki izneti podatak istoriografski proverljivim. Stil kojim je pisao veoma je lep, povremeno i slikovit, naročito tamo gde je trebalo prikazati sudbinska iskušenja pojedinca i nacije.
Sve što smo naveli svedoči da je Miroslav Lazić napisao vrednu istoriografsku studiju kojom je upotpunio poznavanje istorije Smedereva, ali i Prvog svetskog rata, zbog čega njeno objavljivanje podržavamo s beskrajnim kolegijalnim zadovoljstvom i nadom da će što pre stići do čitalaca“, napisala je u recenziji prof. dr Mira Radojević.
Štampanje knjige finansijski su podržali Ministarstvo kulture i informisanja i Grad Smederevo u okviru projekta Muzeja u Smederevu „Smederevo i smederevski kraj u prvom svetskom ratu“.