VELIKO ORAŠJE, 10. novembar 2019 – Svečano je juče bilo u Velikoj Plani; u Krnjevu je proslavlјana godišnjica postojanja škole „Vuk Karadžić“, koja je sagrađena pre 240 godina, a u desetak kilometara udalјenom Velikom Orašju osvećena je nova seoska crkva. Crkvu, kojoj je namenjena uloga kapele, jer je sagrađena preko puta seoskog groblјa, ali koja svojom veličinom i bogatstvom ikona ne zaostaje za mnogim seoskim crkvama, osvetio je episkop požarevački vladika Ignjatije, uz prisustvo rukovodstva planjanske opštine, brojnih vernika i službu koju je vršilo više od deset sveštenika.
Crkva je posvećena svetom Tomi. Ovo je treća pravoslavna svetinja koje su Velikoorašani sagradili u svom selu u poslednjih 130 godina.
Glavna seoska crkva, posvećena svetoj Petki, ali onoj rimskoj Paraskevi, iz doba cara Hadrijana, sagrađena je 1890. godine. Podignuta je na temelјu stare crkve, za koju je utvrđeno da je postojala još u vreme Svetog Save.
Naime, arheološkim iskopavanjima zidina pronađenih na levoj obali Jasenice utvrđeno je da su u pitanju ostaci stare crkve. Pronađen je zid visok tri metara, nerazrušen, iznutra omalan i živopisan, a povrh cokle nađen je natpis: „1173. leta od Hrista obnovlјena sei manastir Sveta Petka“. Iskopana je iznutra jedna ploča bela, masna, glatka, koja je po svoj prilici nadgrobni kamen sa natpisom: „Stevan vojvoda kovinski“. Po oltaru, okrenutom ka istoku i po živopisu, vidi se da je bila pravoslavna crkva.
Zavičajni istoričar Milivoj Gavrilović ostavio je podatak da su na temelјima stare crkve otkopana i vrata sa natpisom: „Osvjati i pomaza hram sv. Ar. M. episkop Sava“.
U podnožju brega na kojem se nalazi Crkva svete Petke nalazi se i manja crkvica posvećena svetom Pantalejmonu.
Juče osvećena svetinja započeta je pre dve godine, a nosilac svih poslova oko njene izgradnje bio je preduzimlјivi orašanski sveštenik Rade Janković.
On kaže da zasluge ne pripadaju njemu „već Bogu, crkvi, opštini
i meštanima“.
Posebno onima koji su novčano ili na drugi način pomogli izgradnju hrama. Izdvaja
njih dvoje.
– Meštanin Jovan Nedelјković je poklonio plac na kojem je crkva izgrađena, a svetinju smo završili novcem pokojne Draginje Vavić, koja je pre smrti našoj crkvi zaveštala 5.000 dolara – kaže sveštenik Janković.
Iako nova, crkva ima ikone koje su stare 126 godina i koje plene svojom monumentalnošću. Ove ikone su se nalazile na ikonostasu Crkve svete Petke, koji je izrađen u poslednjoj deceniji devetnaestog veka. Prilikom poslednje temelјne obnove Crkve svete Petke urađen je novi ikonostas pa su ikone sa starog ikonostasa, izuzetne vrednosti, prenete u juče osvećenu crkvu Svetog Tome.
Nakon osvećenja nove bogomolјe, sveštenstvo i vernici su prešli u Crkve svete Petke, u kojoj je održana sveta liturgija, koju je služio vladika Ignjatije. U sklopu liturgije vladika je u čin protojereja rukopoložio sveštenika Stojčeta Đorđevića iz Crkve svetog Jelisija u Donjoj Livadici.
Tekst i foto: Dušan Marić