16. februar 2021 – Više od 8 i po miliona ljudi umrlo je za godinu dana od zagađenja izazvanog sagorevanjem fosilnih goriva, pokazuje nova zajednička studija Harvarda i tri prestižna britanska univerziteta, objavljena prošle nedelje. To je znatno više nego što su ranija istraživanja sugerisala, a praktično znači da je zagađenje vazduha izazvano sagorevanjem fosilnih goriva odgovorno za gotovo svaku petu prevremenu smrt na svetskom nivou.
Istraživanje je pokazalo da najvišu stopu smrtnosti imaju regioni sa najvećim zagađenjem vazduha koje je povezano sa fosilnim gorivima – istočna Evropa, jugoistok Azije i istočni deo Severne Amerike.
Detaljno su proučavani podaci za 2018. godinu, kao referentnu, s obzirom da je prvobitno bilo navođeno da je tokom te godine u svetu umrlo 4,2 miliona ljudi od posledica zagađenja vazduha. Ispostavilo se da je ova crna brojka bezmalo dvostruko veća, da je stopa smrtnost iz ovih razloga na globalnom nivou viša od 18 posto. Razlog je što su se prethodna istraživanja u najvećoj meri oslanjala na podatke dobijene sa satelita i očitavanja sa mernih stranica kako bi procenila prosečne godišnje koncentracije PM2,5 čestica na globalnom nivou i nije bilo moguće razlikovati one nastale sagorevanjem fosilnih goriva od onih koje su uzrokovane prašinom ili, recimo, dimom šumskih požara.
„Uz pomoć satelitskih podataka vidite samo jedan delić slagalice”, objašnjava Loreta Mikli sa Harvarda, jedna od autorki studije. „Koristeći satelite je teško napraviti razliku između različitih tipova čestica a možete se susresti i sa velikim ‘rupama’ u podacima.”
Da bi prevazišli ovaj izazov, istraživači su koristili pouzdani globalni 3D model pod imenom GEOS-Chem koji je u stanju da pokaže nivoe zagađenja u visokoj rezoluciji od 50 puta 60 kilometara.
„Umesto da se oslanjamo na proseke zagađenja koji pokrivaju velike regione, želeli smo da mapiramo gde se zagađenje nalazi, kao i gde ljudi žive, kako bismo mogli tačno da znamo kakav vazduh ljudi udišu.”, kaže Karn Vohra, vodeći autor studije sa Univerziteta u Birmingemu.
Nakon što su mapirali zagađenje, istraživači su te podatke obradili koristeći najnovija saznanja o zdravstvenim problemima koji su izazvani zagađenjem vazduha. Iako je nepovoljan uticaj čestičnog zagađenja na zdravlje odavno poznat, ispostavilo se da su prethodna istraživanja potcenila efekat na zdravlje koji imaju relativno niži nivoi zagađenja, kao i izuzetno visoke koncentracije zagađujućih materija.
Rezultat do kojih su istraživači došli koristeći nove metode pokazao je da je na globalnom nivou izloženost čestičnom zagađenju nastalom kao posledica sagorevanja fosilnih goriva uzrokovala čak 21,5% (10,2 miliona premilunih) svih smrti u 2012. Ova brojka je u 2018. pala na 18% (8,7 miliona umrlih), najviše zahvaljujući unapređenom kvalitetu vazduha u Kini.
Kao najveći zagađivači apostrofirane su termoelektrane. Treba li reći da se u Srbiji struja pretežno proizvodi sagorevanjem uglja i da su naše termoelektrane, po rezultatima više istraživanja, uz one u BiH, među najvećim zagađivačima u Evropi.
Foto/ilustracije: pixabay.com