14. novembar 2023 – Prema zvaničnim podacima, koje je Ministarstvo državne uprave i lokalne samouprave poslednji put apdejtovalo 23. oktobra ove godine, u Smederevu je registrovano 94.953, u Smederevskoj Palanci 39.563 i u Velikoj Plani 35.550 birača. Brojke zanimljive, pogotovo kada se uporede sa rezultatima nedavnog popisa, mada i za to, zbog čega birača ima više nego punoletnih stanovnika, kažu, postoji racionalno objašnjenje.
Naime, po rezultatima prošlogodišnjeg popisa, Smederevo ima 96.062 stanovnika, odnosno 98.677 – zavisi za koju se cifru opredelite, da li samo popisane ili i one koji su naknadno dodati administrativnim putem, pošto nisu popisani a nalaze se u evidenciji sa mestom prebivališta tu. Kada se od tih cifara oduzme broj maloletnih lica, dakle bez prava glasa, kojih je u Smederevu petnaestak hiljada, po podacima popisničara samo od 0 do 4 godine ima ih tačno 4.709, sve postaje još više zbunjuće.
Evo kakva je situacija u ostala dva mesta Podunavskog okruga. U Palanci je po popisu 42.192 stanovnika, a pravo glasa ima njih 39.563. Šnjur ipak nosi velika Plana, gde je popis zabeležio 35.776 stanovnika, a pravo da glasa ima 35.550. To bi trebalo da znači da onih koji nemaju pravo glasa zbog godina starosti ima tek 226, a u osnovnim škola u Plani, a ima ih sedam, ima nekoliko puta više đaka.
U periodu pre, ali i nakon izbora, objašnjavaju iz Crte, Centra za istraživanje, transparentnost i odgovornost, nezavisne, nestranačke organizacija civilnog društva, u javnosti se često postavlja pitanje razlike broja birača iz biračkog spiska i broja ljudi evidentiranih putem popisa stanovništva. Radi se, kažu oni, zapravo o dva seta podataka, koje proizvode dva različita državna organa.
Birački spisak, s jedne strane, obuhvata sve građane koji imaju biračko pravo u Srbiji. To su svi punoletni državljani, uključujući i one koji imaju prebivalište u Srbiji a boravište u inostranstvu. Ovu evidenciju vodi Ministarstvo državne uprave i lokalne samouprave, a podatak o tome da li se nalazite na biračkom spisku, kao i na kom biračkom mestu glasate možete da proverite na veb sajtu upit.birackispisak.gov.rs.
S druge strane, popisom stanovništva se periodično prikupljaju podaci o državljanima svih uzrasta, kao i o strancima trajno naseljenim u Srbiji. Popisom se obuhvataju državljani koji su u trenutku popisa prisutni u Srbiji, odnosno imaju prebivalište ili boravište. Popis stanovništva organizuje i sprovodi Republički zavod za statistiku i ima za cilj da pruži relevantne podatke za potrebe statističkih analiza, planiranja javnih politika i druge svrhe koje se tiču demografskih i socijalnih karakteristika stanovništva.
Direktor Republičkog zavoda za statistiku Miladin Kovačević izjavio je nešto slično, komentarišući tekstove u medijima i diskusije u javnosti o odnosu broja stanovnika i broja birača u Srbiji, da je reč o dva suštinski različita podatka.
Kovačević je kazao i da ne postoji kvalitetan podatak o tome koliko državljana Srbije živi van zemlje, jer ne postoji običaj ili striktna obaveza prijavljivanja promene adrese pri iseljavanju iz zemlje i da je poznato da državljani Srbije i posle desetina godina provedenih u inostranstvu u svojim dokumentima imaju adrese upisane u Srbiji, na kojima ne stanuju. Dodao je kako se spekuliše da o više od milion ljudi koji žive u inostranstvu i koji nisu obuhvaćeni popisom, jer nisu prisutni, ali jesu u biračkom spisku, pošto imaju neotuđivo biračko pravo.
Da ne ostane nedorečena informacija, Ministarstvo državne uprave i lokalne samouprave zaključuje Jedinstveni birački spisak 15 dana pre dana održavanja izvora. Nakon zaključivanja Jedinstvenog biračkog spiska ovo ministarstvo donosi rešenja na kojima se zasnivaju promene u Jedinstvenom biračkom spisku i to najkasnije 72 časa pre dana održavanja izbora. Na osnovu tih rešenja, kojima se zapravo vrše izmene rešenja o zaključivanju Jedinstvenog biračkog spiska, Republička izborna komisija utvrđuje i objavljuje konačan broj birača u Republici Srbiji, u svakoj jedinici lokalne samouprave i na svakom biračkom mestu.
Gledajući razliku u brojkama sa popisa i onih u biračkim spiskovima, a uvažavajući sve napred iznete argumente, na pamet pada ono pleme iz Amazonije, koje u svom vokabularu ima samo tri reči za brojeve: „jedan“, „dva“ i „mnogo“. Možda bi i za nas to bilo najbolje rešenje, da se ne zamaramo ciframa…