SMEDEREVO, 7. maj 2024 – Nedavna prezentacija radne verzije nominacionog procesa povodom pokretanja procedure upisa Smederevske tvrđave na listu svetske baštine UNESCO-a ponukala nas je da pogledamo ko je/šta je sve na tim listama. Na njima je u ovom momentu 1.199 lokaliteta, od kojih je pet iz Srbije, a još 11 srpskih je “na čekanju”, nominovani su za upis.
Do sada su upisani Gamzigrad, odnosno Romulijana, Stari Ras sa Sopoćanima, Studenica, srednjevekovni spomenici na Kosovu, koji obuhvataju Pećku patrijaršiju, manastire Dečani i Gračanica i crkvu Bogorodice Ljeviške u Prizrenu, kao i stećci, s tim što su ti srednjovekovni nadgrobni spomenici transnacionalni upis, koji Srbija deli sa tri susedne zemlje.
Na listi za upis osim Smederevske tvrđave su i manastir Manasija, Caričin grad kod Leskovca, Granice Rimskog carstva – Dunavski Limes, Đavolja varoš, nacionalni parkovi Đerdap i Šar-planina, Tara sa kanjonom Drine, Specijalni rezervat prirode Deliblatska peščara, Bač sa okolinom, Rajačke pimnice, Drevne i iskonske bukove šume Karpata i drugih regiona Evrope, kao i, na listi nematerijalnog kulturnog nasleđa, slava, kolo, pevanje uz gusle, grnčarija iz sela Zlakusa i – šljivovica.
Ovde treba napomenuti da se na Uneskovoj listi Pamćenje sveta, koja je skup dokumentarističke građe od velikog značaja za čovečanstvo, kao kandidati za upis nalaze i Miroslavljevo jevanđelje, Arhiva Nikole Tesle i telegram objave rata Austrougarske Srbiji.
UNESCO okuplja 193 države, praktično sve zemlje koje priznaju Ujedinjene nacije, a lokalitete rangira po deset kriterijuma. Svaki unos mora da ispunjava najmanje jedan od njih, pri tome treba znati da su kriterijumi od 1. do 6. kulturni, a od 7. do 10. prirodni.
Kada su lokaliteti u pitanju, da se uporedimo sa komšijama, Bosna i Hercegovina i Crna Gora na listi ih imaju po četiri, Makedonija dva, Slovenija pet, Rumunija i Mađarska po 9, a najviše ih imaju Hrvatska i Bugarska – po 10.
Od 1.199 lokaliteta na listama najviše ih je u Italiji, ukupno 59, neki od njih su Verona, istorijski centar Rima i palata Duomo u Veneciji, Francuska i Nemačka imaju po 52, a Španija 50.
Što se Srbije tiče, poslednji upis bio je 2017. godine, a svi do sada upisani su iz oblasti kulture. Dakle, tim koji je okupljen da kandiduje Smederevsku tvrđavu čeka veliki i, očigledno, dugoročan posao.